AzerbaycanÂ’da isyan tehlikesi

Son bir ay içerisinde yaÅŸanan geliÅŸmeler Azerbaycan’da gerilimin büyük bir hızla tırmanmasına neden oldu. Ulusal para birimi manatın dolar karşısında son bir yıl içerisinde ikinci kez deÄŸer kaybetmesi, hem de bu deÄŸer kaybının, bir gece içerisinde yüzde 50’den fazla olması sadece ülke bütçesini etkilemekle kalmadı, birkaç gün gibi kısa süre zarfında açlık sınırının da altında hayatını sürdürmek zorunda kalan halka yansıdı.

1993 yılından bugüne kadar iktidarda bulunan Aliyev ailesi ve hükümetinin, ülkenin “örnek geliÅŸme kaydeden” devletler içerisinde gösterme çabası da yetersiz kaldı.

Gözlemciler devlet baÅŸkanı seçilmesinden sonra ilk defa Ä°lham Aliyev’in bu kadar endiÅŸeli olduÄŸunu “yılbaşı kutlaması” sırasında ortaya çıktığını söylüyorlar. Gerçekten de eurovision ÅŸarkı yarışması, birinci Avrupa Oyunları, çeÅŸitli spor dallarında düzenlenen dünya ve avrupa ÅŸampiyonları ile dünya gündemine gelen Azerbaycan’ın gerçek yüzü, manatın büyük deÄŸer kaybı sonrasında gözler önüne serilmiÅŸ oluyordu.

İLK HALK AYAKLANMALARI BÖLGELERDE BAŞLADI

Siyezen, Ağsu, Lenkeran, Füzuli, Masallı gibi bölgelerde, vatandaşların, hiçbir kurumun, grubun desteğini almadan sokaklara döküldüğü gözlemlendi. Devlet yetkilileri anında açıklama yaparak, gerçekte hiçbir varlık gösteremeyen, üstelik halk desteğinden de yoksun siyasi muhalefeti suçladı. Onların yanı sıra aşırı dini grupların da olayları organize ettiği öne sürüldü.

Eski komünist yöneticilerinin en bariz hastalığı, bir kere daha ortaya çıkmış oluyordu. Halkın derdini dinlemeden, sorumlu hemen bulunuyordu; aşırı gruplar...

Hakikat ise çok basitti. 150 milyar doların üzerinde petrol gelirinin geldiÄŸi ülkenin vatandaÅŸları, hiçbir zaman bunun sefasını sürememesine, açlık sınırında yaÅŸamasına raÄŸmen hükümete baÅŸ kaldırmamayı tercih etmiÅŸti. Bunun çok çeÅŸitli nedenleri bulunmasına raÄŸmen ÅŸu anki yazımızın konusu bu deÄŸil.

Petrol gelirleri ülke genelinde çeşitli ticari canlanmanın yaşanması ile sonuçlanmış ve ekonomik canlanma sonucunda insanların önemli bir kısmı iş bulma fırsatı elde etmişti. Ancak bu fırsat o kadar kısıtlı idi ki halk ilk kriz sırasında evine ekmek dahi götüremez duruma geldi

Aliyev iktidarı, halk ayaklanmasının geniÅŸleyeceÄŸinden endiÅŸe duyarak “önlemler” alınacağını duyurdu. Zamların durdurulması için alınan önlemler kısmen iÅŸe de yaradı. ÖrneÄŸin buÄŸday ve un mamüllerine uygulanan KDV kaldırıldı, gümrük birimlerine, oligarklar tarafından uygulanan tekelin kaldırılması yönünde talimatlar verilmeÄŸe baÅŸladı. Bu önlemlerin yeterli olduÄŸu, düşünülemez. Ancak en azından krizin birkaç ay daha ertelenmesi ile sonuçlanabilir.

KRÄ°ZDE RUSYA ETKÄ°SÄ°

Rusya baÅŸbakanı Dimitri Medvedev, yapmış olduÄŸu son açıklamalardan birinde, ülkesinin ekonomik durumunun vahim olduÄŸunu itiraf etmek zorunda kaldı. Rusya’nın Ukrayna topraklarını iÅŸgale giriÅŸmesi, sadece kendisinin sonunun gelmesi ile sonuçlanmayabilir. Bunun yanı sıra Rusya ekonomisi ile yakın iliÅŸki içerisinde olan ülkeler de bundan olumsuz yönde etkilenmeye baÅŸladı. Azerbaycan vatandaÅŸlarının 2-3 milyonunun geçici olarak Rusya’da ikamet ettiÄŸi bilinen bir gerçek. Rusya’da ikamet eden Azerbaycan vatandaÅŸlarının geri dönüş sürecinin 2 yıl öncesinden baÅŸlanması, 2015 yılı Azerbaycan devlet bütçesinin 90 dolar üzerinden hesaplanması, kriz öncesinde binlerce özel ÅŸirketin iflasını ilan etmesi krizin boyutlarını görme açısından önemli ipuçları verebilir.